Çdo prind i ri e nis udhëtimin e tij me dëshirën për të rritur fëmijët në një ambient të dashur dhe mbështetës. Por ndërsa fëmijët rriten, nga foshnja në vogëlush e më pas në persona të vegjël me opinione të forta, qëllimet idealiste për të qenë “prindi më i mirë i mundshëm” shpesh zbehen përballë sfidave të përditshme të prindërimit. Dhe në momentet më të lodhshme e kaotike, shpesh dalin në sipërfaqe modele të dëmshme të prindërimit—ato që kemi përjetuar vetë në fëmijërinë tonë, ndonjëherë të përsëritura prej brezash në familjet tona.
Për këtë arsye, disa prindër që arrijnë të identifikojnë këto modele vendosin të bëjnë një ndryshim të qëllimshëm: të thyejnë ciklin. Ata zgjedhin me vetëdije të shmangin sjelljet dhe qasjet e dëmshme të prindërimit që kanë përjetuar vetë, kur rrisin fëmijët e tyre.
Çfarë do të thotë të “thyesh ciklin”
Kur flasim për prindër që duan të thyejnë ciklin, nënkuptojmë individë që zgjedhin të mos përsërisin modelet toksike që shkaktojnë zemërim, dhimbje ose traumë tek anëtarët e tjerë të familjes.
“Sikur të ishit duke thënë: ‘Ky model që është toleruar prej kohësh në familjen tonë, ndalet me mua,’” shpjegon Dr. Rachel Miller, terapiste familjare dhe themeluese e Hold the Vision Therapy.
Këto dinamika toksike mund të përfshijnë dhunë në familje, abuzim fizik ose seksual, por shpesh janë edhe më të rafinuara: rritja në një ambient me prindër emocionalisht të paarritshëm, përballja me varfëri, ose jeta me një prind që ka pasur vështirësi me shëndetin mendor apo varësi.
Si fillon procesi i thyerjes së ciklit
Procesi nis me një analizë të ndershme të historisë familjare—duke parë jo vetëm prindërit tanë, por edhe brezat para tyre. Siç thekson Dr. Miller, familjet janë sisteme dhe çdo sistem ka rregulla të shkruara dhe të pashkruara për sjelljen që lejohet dhe ajo që ndalohet. Këto modele ndikojnë drejtpërdrejt në mënyrën se si funksionojnë anëtarët e familjes.
Thyerja e ciklit kërkon përpjekje dhe vetëdije
Të thyesh ciklin nuk do të thotë thjesht të bësh të kundërtën e asaj që bënë prindërit e tu. Në fakt, një qasje e tillë mund të jetë e dëmshme. Për shembull, nëse prindërit tuaj ishin autoritarë, ju mund të rrëshqisni drejt një stili tepër lejuese, duke humbur ekuilibrin e shëndetshëm.
“Mos mendoni se të bëni të kundërtën do të sjellë automatikisht rezultate më të mira,” paralajmëron Dr. Miller. Në disa raste, prindërit që nuk kanë marrë dashuri apo mbështetje në fëmijëri, mund të përpiqen të plotësojnë boshllëqet e tyre emocionale përmes fëmijëve të tyre—gjë që është gjithashtu e pashëndetshme.
Si të filloni të thyeni ciklin
Dr. Miller sugjeron të filloni me tre pyetje thelbësore:
- Cila ishte filozofia prindërore e prindërve tuaj?
- Si ndikoi kjo te ju?
- A përputhet ajo filozofi me vlerat tuaja aktuale?
Nëse nisni nga një pikëpamje e bazuar në vlera—cilat janë vlerat që doni të kultivoni tek fëmijët tuaj dhe që i praktikoni në jetën tuaj të përditshme—do ta keni më të qartë se çfarë duhet të ndryshoni në mënyrën tuaj të prindërimit.
Identifikoni sjelljet që nuk doni të trashëgoni
Mos u mjaftoni me etiketimin “rritje e dëmshme” apo “prindërim toksik.” Përcaktoni me qartësi se cilat sjellje, ide ose modele komunikimi ju kanë lënduar në fëmijëri dhe cilat prej tyre nuk doni t’i përsëritni. Më pas, pyesni veten: Cili është roli im si prind? Çfarë pres nga ky rol dhe prej nga më vijnë këto pritshmëri?
Kjo analizë do t’ju ndihmojë të ndërtoni një stil prindërimi që përputhet me vlerat dhe qëllimet tuaja personale.
Përdorni modelin BRAVING për të ndërtuar besim
Dr. Miller sugjeron modelin BRAVING të autorës Brené Brown për të ndërtuar besimin—fillimisht me veten, e më pas me fëmijët tuaj. Ky model përfshin:
- Boundaries (Kufijtë)
- Reliability (Besueshmëria)
- Accountability (Llogaridhënia)
- Vault (Diskrecioni)
- Integrity (Integriteti)
- Nonjudgment (Mosgjykimi)
- Generosity (Bujaria)
Pyeteni veten: A ruaj kufijtë e mi? A jam i/e besueshëm/e ndaj vetes? A e praktikoj mosgjykimin kur kam nevojë për mirëkuptim?
Nëse i praktikoni këto me veten, do t’i modeloni në mënyrë të natyrshme edhe për fëmijët tuaj.
Thyerja e ciklit nuk është një proces i drejtëlinear
Është e rëndësishme të pranoni se edhe duke dhënë më të mirën, do të gaboni ndonjëherë. Çelësi është të jeni të gatshëm të merrni përgjegjësi për veprimet tuaja, të kërkoni falje kur është e nevojshme, dhe të mësoni prej gabimeve.
“Prindërimi që buron nga vlerat duhet të jetë fleksibël dhe i përulur. Ju mund të qëndroni besnik ndaj parimeve tuaja, por gjithashtu të pranoni kur ato nuk funksionojnë, apo kur keni dështuar në zbatimin e tyre,” shpjegon Dr. Miller.
Procesi mund të sjellë edhe shërim emocional
Gjatë këtij rrugëtimi, mund të arrini jo vetëm të krijoni një lidhje më të shëndetshme me fëmijët tuaj, por edhe të shëroni marrëdhënien tuaj me prindërit. Kjo nuk do të thotë të justifikoni sjelljet e tyre, por t’i shihni në një kontekst më të gjerë. Shpesh, prindërit tanë nuk ishin të këqij—thjesht ishin të pashërueshëm ose të pambështetur vetë.
“Shumë nga sjelljet e prindërve tanë nuk ishin personale ndaj nesh, por produkt i traumave apo sfidave të tyre. Kjo mund të sjellë ndjeshmëri, ndoshta edhe falje—me apo pa një marrëdhënie të re me ta,” përfundon Dr. Miller.
Në thelb, thyerja e ciklit do të thotë të jetosh me vetëdije, të edukosh me dashuri dhe të krijosh një trashëgimi të re, më të shëndetshme—për brezat që vijnë.
